سنت‌های شب چلّه در گذشته ایران/ از پرتاب پوست هندوانه تا بدرقه «عموچلّه‌جون»!
تاریخ انتشار: ۳۰ آذر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۶۷۱۵۰۳
آفتاب‌‌نیوز :
عبارت «شب چلّه» از «شب یلدا» ایرانی‌تر است، چرا که «یلدا» واژه‌ای‌ست که از زبان سامی برداشته شده. از آن‌جایی‌که امسال این آیین باستانی مشترکاً میان ایران و افغانستان در فهرست میراث فرهنگی یونسکو ثبت جهانی شده، خالی از لطف نیست برخی از رسوم فراموش‌شده را مرور کنیم.
پرتاب پوست هندوانه برای همسایه!
از بین میوه‌های تابستان و پاییز از دیگر میوه‌ها «هندوانه» ارج و قُرب بیشتری نزد مردم دارد، به‌قدری که می‌گویند: «در شب چلّه حتماً باید هندوانه خورد و پوست آن را روی پشت‌بام خانه همسایه پرتاب کرد تا اگر استطاعت خرید هندوانه را نداشت، دست‌کم پوستش را بتراشد و بخورد، مبادا که بی‌نصیب بماند!»
فالِ سوزن و نیت همگانی
یکی از دیگر کارهایی که مردم گذشته در شب یلدا انجام می‌دادند، گرفتنِ «فال سوزن» بود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
آش پشت‌پا برای میوه‌های پاییز!
در خراسان، مردم در شب‌های چلّه، «آش رشته» یا «آش جاخالی» می‌پختند، گرد هم جمع می‌شدند و به‌مناسبت فقدان میوه‌های پاییزی، می‌خوردند.
شب چلّه، عیدِ نوعروسان
از رسوم رایج دیگر شب چلّه، از گذشته تا به امروز، رسم فرستادنِ هدیه و تنقلات به خانه نوعروسان است. به این ترتیب که خانواده داماد، خوراکی‌هایی از جمله تنقلات و میوه‌های مختلف را می‌آرایند و در طبق برای خانوادۀ عروس می‌فرستند. در گذشته خوانچه‌ای را تعبیه کرده و توسط طبق‌کِش ارسال می‌کردند. این رسم هنوز هم جسته‌وگریخته در اغلب شهرها و سنّت‌های خانوادگی برقرار است.
رسوم یلداییِ همدانی‌ها
در گذشته، همدانی‌ها برای رسیدن یلدا پیش‌دستی می‌کردند و از چند روز قبل در تدارک آن بودند و وقتی شب موعود سر می‌رسید، کدبانوی خانه تنقلاتی مانند کشمش، مویز، تخمه خربزه و تخمه هندوانه را در ظرف‌های زیبا آماده می‌کرد و روی کُرسی قرار می‌داد. در برخی روستاهای ملایر، مردم شب چلّه را، «چلّه‌زری» می‌گفتند. در چلّه‌زری، خانم‌ها از سرِ چشمه جامی از آب پُر می‌کردند و سرِ تاقچه اتاق، رو به قبله می‌گذاشتند و وقتی دور هم جمع می‌شدند، شمعی روشن می‌کردند.
عموچلّه‌جان مهمان می‌شود
پیش‌تر در برخی از دِه‌ها خصوصاً اطراف همدان، روالِ یلدا بر این بود که دو روز قبل از این شب، اهالی آبادی تمام فرش و لحاف کثیف‌شان را در آب رودخانه می‌شستند، به این امید که عموچلّه در شب، مهمانِ خانۀ آن‌ها شود. همچنین تمام درها و دریچه‌ها را باز می‌گذاشتند چون معتقد بودند در غیر این‌صورت عموچلّه‌جون با خانه‌شان قهر می‌کند. هنگام شام هم پسر کوچک موظّف بود از خانه بیرون برود و سه مرتبه صدا بزند: «آهای، عموچلّه‌جون! اجازه هست شام بخوریم؟» و پدر و مادر تأیید می‌کردند که عموچلّه اجازه داده است. بعد از صرف شام همگی می‌بایست چندین نوع شیرینی، میوه، تخمه و هندوانه روی کُرسی آماده کرده و در ظرف بریزند و روی پشت‌بام خانه بخورند. در این هنگام هم پیرمردی بالای بام رفته و جار می‌زد: «خدا پدرتان را بیامرزد، همگی جمع بشوید عموچلّه‌جون را از با احترام تمام از آبادی بیرون کنیم.» و مردم دِه اسب یا الاغی را با پالان آماده می‌کردند و یک نفر را با پوشاندن لباس نو «عموچلّه» می‌خواندند و آبادی را با زمزمه این شعر دور می‌زدند:
«چلّه برو به شادی / از این دیار و وادی
خدا نگهدارت باد / خدا نگهدارت باد»
* منبع اطلاعات درج‌شده کتاب «فرهنگ مردم؛ فولکلور ایران» تألیف سیدعلی میرنیا است
منبع: خبرگزاری ایسنامنبع: آفتاب
کلیدواژه: شب چل ه یلدا میوه ها شب چل ه
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت aftabnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «آفتاب» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۶۷۱۵۰۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
اشتغال‌زایی جوامع محلی با فرآوری محصولات بلوط
علی حسینی می‌گوید: جنگل‌های بلوط لرستان در حکم ذخایر انرژی خاورمیانه و به‌عنوان میراثی گران‌بها نه تنها می‌توانند در کاهش آلاینده‌ها، حفظ آب، تولید اکسیژن و ممانعت از فرسایش و رسوب نقش اساسی ایفا کنند بلکه با مشارکت مردم از طریق تولید فرآورده‌های مختلف می‌تواند اشتغال‌زایی به دنبال داشته باشد.
کارشناس منابع طبیعی و آبخیزداری روغن مستخرج از میوه درخت بلوط با اهداف دارویی (درمان زخم‌ها، کنترل دیابت، بهبود هضم و گوارش، جلوگیری از آسم، بهبود سلامت قلب، جلوگیری از آلزایمر و ضدعفونی کننده)، صنعتی (در صنایع شامپوسازی و صابون‌سازی) و تغذیه‌ای (اسید اولئیک و اسید لینولئیک) را از جمله فرآورده‌های درخت و میوه بلوط عنوان می‌کند.
به گفته کارشناس منابع طبیعی و آبخیزداری اسانس‌گیری از میوه درخت بلوط برای تولید شیرینی، کیک، دمنوش، پماد و کرم‌های که در سلامت پوست و مو موثر هستند، همچنین تولید عصاره از برگ درخت بلوط به منظور افزایش تولید مرکبات از طریق مبارزه با باکتری گرینینگ جهشی در تولیدات کشور و بهبود وضعیت مردم به ویژه جوامع محلی ایجاد کند.
حسینی معتقد است: حفظ ذخایر ارزشمند جنگل‌های بلوط استان بدون مشارکت مردم امکان‌پذیر نیست.
منبع:فارس
به بهانه تقابل بایرن مونیخ و رئال مادرید؛ گل های کریستیانو رونالدو در آلیانز آرنا / فیلم